KHỬ CANXI CÁC BỆNH PHẨM XƯƠNG
I. NGUYÊN LÝ
Các bệnh phẩm xương rất cứng, cần loại bỏ các muối canxi không hòa tan (khử canxi) mới cắt mảnh được và đồng thời bảo toàn đƣợc cấu trúc, tính chất bắt màu của tế bào và mô. Để khử canxi, bệnh phẩm cần đƣợc cắt nhỏ thành các lát mỏng. Mỗi gam xương cần 20-30ml dung dịch khử canxi, lắc đều dung dịch trong thời gian khử.
II. CHUẨN BỊ
1. Người thực hiện
Kỹ thuật viên giải phẫu bệnh – tế bào bệnh học.
2. Phương tiện, hóa chất
+ Dung dịch focmaldehit 37-40%.
+ Nước cất
+ HNO3 đậm đặc
+ Axit formic nguyên chất
+ Axit chlohydric
+ EDTA (Ethylen diamine tetra acetic acid)
+ Các lọ thủy tinh có dung tích 500-1000ml để đựng xương cần khử canxi
+ Kẹp gắp bệnh phẩm.
+ Cưa nhỏ.
+ Cốc đong thủy tinh có chia ml.
+ Phễu thủy tinh.
+ Nhãn ghi mã số bệnh phẩm, mô u.
+ Bút chì mềm để ghi nhãn bệnh phẩm.
+ Găng tay, khẩu trang, kính bảo vệ mắt và quần áo bảo hộ.
+ Vòi nước chảy, các dụng cụ và thuốc tẩy trùng để làm sạch dụng cụ.
3. Bệnh phẩm
Các mảnh xương đã đƣợc cưa nhỏ để khử can xi.
4. Phiếu xét nghiệm
+ Có đầy đủ thông tin về Người bệnh (họ tên, tuổi, giới, địa chỉ, điện thoại), khoa phòng yêu cầu xét nghiệm.
+ Có ghi đầy đủ chẩn đoán lâm sàng, bao gồm các triệu chứng lâm sàng, các kết quả cận lâm sàng khác, phương pháp lấy bệnh phẩm, vị trí, số lượng bệnh phẩm.
+ Có ghi rõ yêu cầu xét nghiệm, tên bác sĩ yêu cầu xét nghiệm.
+ Ghi ngày giờ khử canxi.
+ Có phần mô tả đại thể, số lượng bệnh phẩm lấy xét nghiệm, vùng lấy bệnh phẩm, loại mô xét nghiệm…
III. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
1. Qui trình chuẩn bị
a. Pha dung dịch khử canxi với fomandehit – axit nitric (xương cứng, giàu canxi)
– Formandehit 37-40% 10ml
– Nước cất 80ml
– HNO3 đậm đặc 10ml
b. Pha dung dịch khử canxi với HCl (xương có độ cứng trung bình, thời gian khử từ 2-3 ngày).
– Axit formic nguyên chất 4ml
– HCl 4ml
– Nước cất vừa đủ 100ml
c. Dung dịch khử xương EDTA đối với xương mềm, tủy xương.
– EDTA 5,5g
– Nước cất 90ml
– Formandehit 10ml
2. Các bước thực hiện
+ Xương đã được cố định trong formol đệm trung tính 10% trong 12-24
giờ trước khi cắt.
+ Dùng cưa nhỏ, răng sắc, cắt xương thành các mảnh có kích thước 5mm.
+ Thả các mảnh bệnh phẩm xương vừa cắt vào trong lọ đã có dung dịch khử canxi, thay dung dịch khử hàng ngày.
+ Kiểm tra mỗi ngày bằng cách đặt miếng xương đã khử lên thớt lie, dùng kim có đầu nhỏ và nhọn xuyên qua xương, nếu xuyên qua dễ dàng thì việc khử đã hoàn thành.
+ Sau khi khử xương xong, phải rửa kỹ bệnh phẩm trong nƣớc 24 giờ để loại acid.
+ Cố định bệnh phẩm xương đã khử trong formol đệm trung tính 10% từ 10-24 giờ trước khi thực hiện các bước tiếp theo trong qui trình làm tiêu bản mô bệnh học.
IV. KẾT QUẢ
Bệnh phẩm khử xương đạt yêu cầu nếu dùng kim xuyên qua dễ dàng.
V. NHỮNG SAI SÓT VÀ HƯỚNG XỬ TRÍ
– Dung dịch khử xương không chuẩn, thời gian khử rất lâu, khắc phục bằng cách thay dung dịch khử xương mới.
– Nồng độ axit quá cao sẽ gây thoái hóa các mô không phải xương và xương; tình trạng này không sửa chữa được.
– Tùy theo kích thước mảnh xương cần khử mà thời gian khử thay đổi.
– Nhiệt độ cao sẽ làm thời gian khử xương nhanh hơn và ngược lại. Tuy nhiên, chỉ được khử xương ở nhiệt độ phòng vì nhiệt độ cao làm tổn thương mô.
Nguồn: Quyết định số 5199/QĐ-BYT ngày 25/12/2013 của Bộ Y tế ban hành tài liệu “Hướng dẫn quy trình kỹ thuật chuyên ngành Giải phẫu bệnh- Tế bào học”
